Ајнштајн рекол дека ако изгинат пчелите на човекот ќе му останат уште четири години живот на Земјата. Слично на ова, би рекол дека кога ќе ги снема дечињата крај пругата што им мафтаат на возовите, тогаш ќе дојде и крајот на поезијата. А Жак Брел рекол: „ако за тебе поезијата не е ништо повеќе од игра, тогаш... тогаш ништо не си скопчал“.
Возот сè уште не тргнал, а купеата веќе се презаситени со мириси од свежи и бајати човечки тела. Во 4 попладне во лето тој воздух е неупотреблив, и затоа најдобро е човек да излезе во ходникот, да отвори прозор, да ги спушти рацете една врз друга, да ја потпре врз нив брадата, и да си ги одмори очите.
Ги мерам облаците, па го спуштам погледот врз планините. Помислувам на едно старо тв-интервју со Ферид Мухиќ: „Планините се местата кадешто земјата се издигнува за да го бакне небото.“
Во подножјата на планините се селцата, а уште поблизу се нивите, со по некоја куќарка низ нив. Набљудувам и повремено се повлекувам наназад во ходникот од вагонот – ветерот што го носи локомотивата ги споулавува багремите и врбите крај пругата и тие лесно би ми го расекле носот.
Дечиња истрчуваат од куќите крај пругата и му мафтаат на возот. По некое куче ќе се затрча, ќе се разлае по железниот карван, па ќе му помине. Понатаму, уште дечиња мафтаат. Смешно возбудени, бесмислено радосни. Треба да се субвенционираат. Еден старец, седнат среде нива, си пасе коза. Понаваму – овци, па стадо говеда. Па уште деца. Нешто повозрасни. Се смеат. Ни покажуваат среден прст. Под вагонот нешто почнува да гребе и да траска. Наместиле гранки. Ги прегазуваме и продолжуваме. Великодушно се насмевнуваме и покажуваме среден прст.
Многу е топло. Се подавам надвор низ прозор.
Во воз можеш најдобро да се искапеш во ветар. Но, силниот ветарот ја суши кожата. Но, од друга страна, го мие она бело шамиче под градната коска, и го намирисува. Ко ќе се подадеш од прозор и ќе ја отвориш устата, те задушува воздухот, и подголтнуваш ко риба на суво, се гушиш, ама џабе, тоа е, си решил да се удавиш во ветер. Почнува да ти бучи во главата. Ти потекуваат солзи од очите. Ги затвораш.
Почнува да роси.
Или па не.
Облаците си се на место. Само некој дечко во жолта маичка излегол исто во ходникот, пет-шест чекори понапред, застанал, се подал исто низ пенџер... и му се исплукал на ветрот.
И, уште еднаш, гледаш како природата и општеството се во постојана рамнотежа. Во секој момент се надополнуваат. Еве, прво природата ти ја суши кожата, па општеството наоѓа начин да врати сè во нормала.
Пламнува шамичето под клучната коска.
Добро бе, имаш ли ти три грама моз
Полека. Биди буда. Биди Зен. Ти си едно со сè. Ти си облацине, ти си онаа планина, ти си возов. Ти си плунката. Се вреќаш дома. Башка, изгледа по малку збунето човекон.
Башка, real gangsta-ass niggas don’t start fights.
Гледам купето зад мене се испразнило. Има само еден млад човек со слушалки во ушите. Прозорот е отворен. Влегувам, ја оставам вратата отворена.
Возот е летечка гарсоњера. Дрва и ниви бришат наоколу.
Седнувам до младичот. Се доближувам до слушалките. Не успевам да му ја препознаам музиката. Интересно. Се вслушувам повнимателно.
Тома Здравковиќ. Или така нешто.
Седнувам одспротива. Го испитувам лицето на младичот. Може е на факултет. Може е уште млад. Би му стоело да слуша рок, ама тогаш не би бил нешто посебен.
Влегува и дечкото со жолта маица. Молкум седнува до вратата. Носи ранец.
Младичот со слушалките станува, вади кутија цигари, и „Ќе ви сметат една да дувна?“, прашува. Јас не трепнувам со око, додека дечкото во жолта маица „Не, слободно“, одговара, ама тоа младичот со слушалките не го ни перципира, веќе ја извадил последната цигара, ја погледува кутијата (...немој...), ја стуткува (...да си ја фр...) и ја фрла низ прозор.
Не ми сметат да дувнеш една. Или две. Или пет. Ама ѓубрето ми сметат. Немој да фрлаш ѓубре кај што ќе стасаш. И немој да мразиш луѓе поради расна, национална, сексуална и политичка припадност. Толку.
Чадот од цигарата се раствора во силниот провев. Низ него се гледа бројчето над седиштето отспротива. 103. Ме потсетува на е-маилот од наставничката по етика од прва година средно: името_103@yahoo.com.
- Зошто ви е е-маилот името_103, teacher? Зошто 103?
- Затоа што лесно се памети.
Ето видиш...
Еднаш, една наставничка по англиски од средно ни рече дека ако сакаме да запаметиме некоја случка, а немаме фотоапарат, треба само да земеме некој случаен предмет од местото кај што се одвива случката. На пример камен, рече. Каменот би нè потсетувал многу на целата ситуација. Една друга наставничка по англиски од средно еднаш кажа дека најголемата човекова проклетија е неспособноста да заборави нешто. Беше тоа пред 13 години.
Пред Гостивар во купето влегува еден стар човек. Сме се сретнале и порано. Неуреден, и постојано задуман. Остава впечаток на уметник. Или библиотекар. Минатиот пат кога се сретнавме во купе ми ја зеде Дваесет и првиот од Томислав Османли и помина десетина минути читајќи го синопсисот на задната корица.
Најверојатно не е уметник, ни библиотекар.
Во последно време често помислувам на тоа дека духот на човекот се одразува врз погледот и во држењето на човекот, а тие ја отсликуваат и неговата идеална професија. Значи, според некое правило, професијата на човекот му е кодирана во погледот и во држењето, и целата работа се состои во тоа човек да се хакне себеси, да си ги открие погледот и држењето, за да го прави она што треба да го прави, за да биде задоволен од професионална гледна точка, па да го искористи продухувањето стекнато во занаетот за да се уреди и на лично рамниште. Но, од она што го гледам во последно време сè повеќе ми се чини дека - поради лошо домашно воспитување, лошо формално образование, поради притисок од околина, време, страв, слабост - на најголем број од нас луѓето „пишано ни е“ да останеме слепци. По линија на помал отпор, го занемаруваме сопствениот поглед и држење, им дозволуваме на надворешните сили да нè одвлечат настрана, и завршуваме (остануваме?) на погрешни места. Места што можеби се удобни, но на кои ние лично се чувствуваме нелагодно. Затоа, порадо би разговарал со добар гробар отколку со лош амбасадор. Добриот гробар е и добар амбасадор, а лошиот амбасадор е гробар на добрината.
Најлошо е кога таквите изгубени гробари на добрината се наоѓаат во образованието, затоа што образованието е меката срж на целото општество, и сè се храни од него: некои професори повеќе се однесуваат како намќори пиљари, а има и жени што го минуваат животот како универзитетски професорки, а повеќе личат и се држат како лекоумни тв-презентерки, или како надмени перачки...
Човекот слегува во Гостивар, а местото му го зазема една бабичка. Во раката држи шише од пола литар, полно со вода, а отворено. Внимава да не го истури. Од торбата вадам празно пластично шише, го одвртувам капачето, ѝ го подавам. Бабичката најпрво почнува великодушно да се заблагодарува, па од никаде вади едно „Стари сме, не сме за никаде“ (и ме потсетува на Т. С. Елиот: „старците би требало да бидат истражувачи“), но ништо не одговарам.
Бабичката, во меѓувреме, си продолжува.
...и времево неје за нигде, од нечоештина... и времево је ко луџено, му викам на синот, да ме однесеш на железничка, а тој зел чутит, се тргнат на страна... и видов не видов пешки дојдов, цело време мислев че го испуштам возот, ама не...
Бабичката носи наочари со дебели стакла. Нема ни еден заб. Внук ми има три. Ќе го видам за саат и пол.
Или можеби за три-четири. Оти возот застанува, среде никаде.
Пред вратата од купето застанува еден тип со тетоважа на левата подлактица. Личи на спореден негативец од видео-игра.
„Се расипа возот“.
Дечкото во жолтата маичка ги ококорува очите. „Како се расипа?!“
„Па, одамна се немаше расипано...“ – мрморам.
Навистина, надвор е пекол. И возот знае кога му е доста од жештината.
„И сега?! Прв пат патувам со воз...“ – брза да се исповеда дечкото во жолто, згрчен на седиштето.
Јасно, кога би патувал почесто би знаел дека низ прозор во воз не-се-плу-ка.
„Од кај си?“ – прашувам.
„Од Скопје“
„За Кичево си?“ – го прашувам, небаре возот оди и за Охрид.
„Да, да.“ – брза да одговори.
„Најмногу четири саати може да останеме.“
„Четири?!“
Возот тргнува. Луѓето испуштаат неартикулирани извици на олеснување. Дечкото во жолта маичка полека почнува да се топи врз седиштето.
Стигнуваме, се симнуваме.
Зачекорувам надолу по Булевар. Раскопан е. Го прошируваат. На коловозот затворен за сообраќај, едно босо дете си игра со некој темен предмет со правоаголна форма. Нешто од сунѓер. Го фрла високо во воздух, го шутира, па трча по него.
Ми ѕвони телефонот.
„До кај сте?“
„Сега слегов.“
„Е па ние те чекаме.“
„Еве, ида.“
Минувам покрај детето. Тоа што го фрла нагоре е широк потпирач за глава, ист како оние во купеата. Ми текнува на еден разговорот помеѓу Отец Плиш и Адмиралот од Океан море:
- Знаете што? Би рекол дека на адмиралите местото им е на море.
- И јас би рекол дека на поповите местото им е во црква.
- Да, но, видете, Бог е насекаде...
- Исто и морето, оче. Исто и морето.
Детето го фрла потпирачот од едната до другата страна на булеварот.
И возот е насекаде.
Возот сè уште не тргнал, а купеата веќе се презаситени со мириси од свежи и бајати човечки тела. Во 4 попладне во лето тој воздух е неупотреблив, и затоа најдобро е човек да излезе во ходникот, да отвори прозор, да ги спушти рацете една врз друга, да ја потпре врз нив брадата, и да си ги одмори очите.
Ги мерам облаците, па го спуштам погледот врз планините. Помислувам на едно старо тв-интервју со Ферид Мухиќ: „Планините се местата кадешто земјата се издигнува за да го бакне небото.“
Во подножјата на планините се селцата, а уште поблизу се нивите, со по некоја куќарка низ нив. Набљудувам и повремено се повлекувам наназад во ходникот од вагонот – ветерот што го носи локомотивата ги споулавува багремите и врбите крај пругата и тие лесно би ми го расекле носот.
Дечиња истрчуваат од куќите крај пругата и му мафтаат на возот. По некое куче ќе се затрча, ќе се разлае по железниот карван, па ќе му помине. Понатаму, уште дечиња мафтаат. Смешно возбудени, бесмислено радосни. Треба да се субвенционираат. Еден старец, седнат среде нива, си пасе коза. Понаваму – овци, па стадо говеда. Па уште деца. Нешто повозрасни. Се смеат. Ни покажуваат среден прст. Под вагонот нешто почнува да гребе и да траска. Наместиле гранки. Ги прегазуваме и продолжуваме. Великодушно се насмевнуваме и покажуваме среден прст.
Многу е топло. Се подавам надвор низ прозор.
Во воз можеш најдобро да се искапеш во ветар. Но, силниот ветарот ја суши кожата. Но, од друга страна, го мие она бело шамиче под градната коска, и го намирисува. Ко ќе се подадеш од прозор и ќе ја отвориш устата, те задушува воздухот, и подголтнуваш ко риба на суво, се гушиш, ама џабе, тоа е, си решил да се удавиш во ветер. Почнува да ти бучи во главата. Ти потекуваат солзи од очите. Ги затвораш.
Почнува да роси.
Или па не.
Облаците си се на место. Само некој дечко во жолта маичка излегол исто во ходникот, пет-шест чекори понапред, застанал, се подал исто низ пенџер... и му се исплукал на ветрот.
И, уште еднаш, гледаш како природата и општеството се во постојана рамнотежа. Во секој момент се надополнуваат. Еве, прво природата ти ја суши кожата, па општеството наоѓа начин да врати сè во нормала.
Пламнува шамичето под клучната коска.
Добро бе, имаш ли ти три грама моз
Полека. Биди буда. Биди Зен. Ти си едно со сè. Ти си облацине, ти си онаа планина, ти си возов. Ти си плунката. Се вреќаш дома. Башка, изгледа по малку збунето човекон.
Башка, real gangsta-ass niggas don’t start fights.
Гледам купето зад мене се испразнило. Има само еден млад човек со слушалки во ушите. Прозорот е отворен. Влегувам, ја оставам вратата отворена.
Возот е летечка гарсоњера. Дрва и ниви бришат наоколу.
Седнувам до младичот. Се доближувам до слушалките. Не успевам да му ја препознаам музиката. Интересно. Се вслушувам повнимателно.
Тома Здравковиќ. Или така нешто.
Седнувам одспротива. Го испитувам лицето на младичот. Може е на факултет. Може е уште млад. Би му стоело да слуша рок, ама тогаш не би бил нешто посебен.
Влегува и дечкото со жолта маица. Молкум седнува до вратата. Носи ранец.
Младичот со слушалките станува, вади кутија цигари, и „Ќе ви сметат една да дувна?“, прашува. Јас не трепнувам со око, додека дечкото во жолта маица „Не, слободно“, одговара, ама тоа младичот со слушалките не го ни перципира, веќе ја извадил последната цигара, ја погледува кутијата (...немој...), ја стуткува (...да си ја фр...) и ја фрла низ прозор.
Не ми сметат да дувнеш една. Или две. Или пет. Ама ѓубрето ми сметат. Немој да фрлаш ѓубре кај што ќе стасаш. И немој да мразиш луѓе поради расна, национална, сексуална и политичка припадност. Толку.
Чадот од цигарата се раствора во силниот провев. Низ него се гледа бројчето над седиштето отспротива. 103. Ме потсетува на е-маилот од наставничката по етика од прва година средно: името_103@yahoo.com.
- Зошто ви е е-маилот името_103, teacher? Зошто 103?
- Затоа што лесно се памети.
Ето видиш...
Еднаш, една наставничка по англиски од средно ни рече дека ако сакаме да запаметиме некоја случка, а немаме фотоапарат, треба само да земеме некој случаен предмет од местото кај што се одвива случката. На пример камен, рече. Каменот би нè потсетувал многу на целата ситуација. Една друга наставничка по англиски од средно еднаш кажа дека најголемата човекова проклетија е неспособноста да заборави нешто. Беше тоа пред 13 години.
Пред Гостивар во купето влегува еден стар човек. Сме се сретнале и порано. Неуреден, и постојано задуман. Остава впечаток на уметник. Или библиотекар. Минатиот пат кога се сретнавме во купе ми ја зеде Дваесет и првиот од Томислав Османли и помина десетина минути читајќи го синопсисот на задната корица.
Најверојатно не е уметник, ни библиотекар.
Во последно време често помислувам на тоа дека духот на човекот се одразува врз погледот и во држењето на човекот, а тие ја отсликуваат и неговата идеална професија. Значи, според некое правило, професијата на човекот му е кодирана во погледот и во држењето, и целата работа се состои во тоа човек да се хакне себеси, да си ги открие погледот и држењето, за да го прави она што треба да го прави, за да биде задоволен од професионална гледна точка, па да го искористи продухувањето стекнато во занаетот за да се уреди и на лично рамниште. Но, од она што го гледам во последно време сè повеќе ми се чини дека - поради лошо домашно воспитување, лошо формално образование, поради притисок од околина, време, страв, слабост - на најголем број од нас луѓето „пишано ни е“ да останеме слепци. По линија на помал отпор, го занемаруваме сопствениот поглед и држење, им дозволуваме на надворешните сили да нè одвлечат настрана, и завршуваме (остануваме?) на погрешни места. Места што можеби се удобни, но на кои ние лично се чувствуваме нелагодно. Затоа, порадо би разговарал со добар гробар отколку со лош амбасадор. Добриот гробар е и добар амбасадор, а лошиот амбасадор е гробар на добрината.
Најлошо е кога таквите изгубени гробари на добрината се наоѓаат во образованието, затоа што образованието е меката срж на целото општество, и сè се храни од него: некои професори повеќе се однесуваат како намќори пиљари, а има и жени што го минуваат животот како универзитетски професорки, а повеќе личат и се држат како лекоумни тв-презентерки, или како надмени перачки...
Човекот слегува во Гостивар, а местото му го зазема една бабичка. Во раката држи шише од пола литар, полно со вода, а отворено. Внимава да не го истури. Од торбата вадам празно пластично шише, го одвртувам капачето, ѝ го подавам. Бабичката најпрво почнува великодушно да се заблагодарува, па од никаде вади едно „Стари сме, не сме за никаде“ (и ме потсетува на Т. С. Елиот: „старците би требало да бидат истражувачи“), но ништо не одговарам.
Бабичката, во меѓувреме, си продолжува.
...и времево неје за нигде, од нечоештина... и времево је ко луџено, му викам на синот, да ме однесеш на железничка, а тој зел чутит, се тргнат на страна... и видов не видов пешки дојдов, цело време мислев че го испуштам возот, ама не...
Бабичката носи наочари со дебели стакла. Нема ни еден заб. Внук ми има три. Ќе го видам за саат и пол.
Или можеби за три-четири. Оти возот застанува, среде никаде.
Пред вратата од купето застанува еден тип со тетоважа на левата подлактица. Личи на спореден негативец од видео-игра.
„Се расипа возот“.
Дечкото во жолтата маичка ги ококорува очите. „Како се расипа?!“
„Па, одамна се немаше расипано...“ – мрморам.
Навистина, надвор е пекол. И возот знае кога му е доста од жештината.
„И сега?! Прв пат патувам со воз...“ – брза да се исповеда дечкото во жолто, згрчен на седиштето.
Јасно, кога би патувал почесто би знаел дека низ прозор во воз не-се-плу-ка.
„Од кај си?“ – прашувам.
„Од Скопје“
„За Кичево си?“ – го прашувам, небаре возот оди и за Охрид.
„Да, да.“ – брза да одговори.
„Најмногу четири саати може да останеме.“
„Четири?!“
Возот тргнува. Луѓето испуштаат неартикулирани извици на олеснување. Дечкото во жолта маичка полека почнува да се топи врз седиштето.
Стигнуваме, се симнуваме.
Зачекорувам надолу по Булевар. Раскопан е. Го прошируваат. На коловозот затворен за сообраќај, едно босо дете си игра со некој темен предмет со правоаголна форма. Нешто од сунѓер. Го фрла високо во воздух, го шутира, па трча по него.
Ми ѕвони телефонот.
„До кај сте?“
„Сега слегов.“
„Е па ние те чекаме.“
„Еве, ида.“
Минувам покрај детето. Тоа што го фрла нагоре е широк потпирач за глава, ист како оние во купеата. Ми текнува на еден разговорот помеѓу Отец Плиш и Адмиралот од Океан море:
- Знаете што? Би рекол дека на адмиралите местото им е на море.
- И јас би рекол дека на поповите местото им е во црква.
- Да, но, видете, Бог е насекаде...
- Исто и морето, оче. Исто и морето.
Детето го фрла потпирачот од едната до другата страна на булеварот.
И возот е насекаде.